Là
một trong sáu cơ quan chính của Liên hợp quốc (LHQ), Hội đồng Bảo an
(HĐBA) được các quốc gia thành viên trao trách nhiệm chính đối với việc
duy trì hòa bình và an ninh quốc tế (đoạn 1 Điều 24, Hiến chương LHQ).
Theo Điều 4 và 25 của Hiến chương LHQ, tất cả các nước thành viên LHQ
đồng ý chấp nhận và thực thi các quyết định của HĐBA. Trong khi các cơ
quan khác của LHQ chỉ có thể đưa ra các quyết định mang tính khuyến nghị
đối với các chính phủ của các quốc gia thành viên, các quyết định và
nghị quyết của HĐBA theo chương VII, Hiến chương, khi đã được thông qua
đều mang tính chất ràng buộc và tất cả các thành viên của LHQ đều có
trách nhiệm phải tôn trọng và thi hành.
HĐBA
gồm 15 thành viên: 5 thành viên thường trực (Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh
và Mỹ) và 10 thành viên không thường trực có nhiệm kỳ 2 năm do Đại hội
đồng LHQ bầu. 10 ghế không thường trực HĐBA được phân theo khu vực địa
lý. Mỗi thành viên thường trực và không thường trực nắm một lá phiếu,
tuy nhiên, chỉ 5 thành viên thường trực có quyền phủ quyết (phiếu chống
của một thành viên thường trực đối với một quyết định mang tính thực
chất của HĐBA).
Theo thủ tục hoạt
động tạm thời của HĐBA, các quyết định về các vấn đề mang tính thủ tục
cần đạt tối thiểu 9/15 phiếu ủng hộ các quyết định về các vấn để thực
chất cần đạt tối thiểu 9 phiếu ủng hộ và không bị bất kỳ thành viên
thường trực nào phủ quyết.
Để hoàn
thành trách nhiệm chính là duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, chức
năng, nhiệm vụ và biện pháp triển khai của HĐBA được quy định chi tiết
tại các Chương VI, VII, VIII của Hiến chương LHQ như sau:
-
Kêu gọi các bên liên quan giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa
bình (Điều 33); đưa ra các khuyến nghị cách thức giải quyết nếu các bên
ưng ý (Điều 38);
- Điều tra các
tranh chấp, tình huống để xác định có đe đọa hòa bình, an ninh quốc tế
hay không (Điều 34), Xác định các mối đe dọa hòa bình, phá vỡ hòa bình
và hành động xâm lược (Điều 39);
- Đưa ra các biện pháp tạm thời nhằm ngăn chặn tình hình diễn biến xấu đi (Điều 40);
-
Trong trường hợp có đe đọa, xâm phạm hòa bình hay hành động xâm lược,
HĐBA có thể sử dụng biện pháp cưỡng chế nhằm duy trì hoặc khôi phục hòa
bình và an ninh quốc tế (Điều 41). Các biện pháp này có thể bao gồm lệnh
trừng phạt hoặc áp dụng hành động quân sự. Lệnh trừng phạt có thể áp
dụng đối với cá nhân, tổ chức hoặc công ty, hạn chế thương mại đối với
một số lĩnh vực hoặc hàng hóa, cấm vận vũ khí giao dịch tài chính, hạn
chế ngoại giao, vận tải, hàng không...
Trường
hợp các biện pháp hòa giải và trừng phạt không thành công, HĐBA có thể
áp dụng hành động quân sự theo Chương VII. Hành động quân sự được chia
thành 2 loại chính: đầu tiên là các hoạt động gìn giữ hòa bình do LHQ
triển khai; loại thứ hai là các hoạt động quân sự được LHQ cho phép và
được triển khai bởi bên thứ ba.
Quyết
định triển khai các hoạt động gìn giữ hòa binh LHQ: Tuy không được quy
định trong Hiến chương LHQ, hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ đã thành công
cụ được HĐBA sử dụng thường xuyên nhằm duy trì và khôi phục hòa bình an
ninh quốc tế.
- Điều phối các hoạt
động duy trì hòa bình thông qua các dàn xếp khu vực và hợp tác với các
tổ chức khu vực (Chương 8 Hiến chương LHQ);
-
Khuyến nghị Đại hội đồng LHQ về việc bầu Tổng thư ký LHQ (Điều 97), bầu
Thẩm phán Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) và xem xét đơn xin gia nhập LHQ
của các nước./.
Nguồn: dangcongsan.vn