Bằng những luận cứ khoa học, ông đã đưa ra một phán đoán: “Sự phát triển của tư bản cố định là chỉ số cho thấy tri thức xã hội phổ biến (wissen knowledge) đã chuyển hóa đến mức độ nào thành lực lượng sản xuất trực tiếp, do đó nó cũng là chỉ số cho thấy những điều kiện của chính quá trình sống của xã hội đã phục tùng đến một mức độ nào sự kiểm soát của trí tuệ phổ biến và đã được cải tạo đến mức độ nào cho phù hợp với quá trình ấy; những lực lượng sản xuất xã hội đã được tạo ra đến mức độ nào cho phù hợp với quá trình ấy; những lực lượng sản xuất xã hội đã được tạo ra đến mức độ nào không những dưới hình thức tri thức, mà cả như là những cơ quan thực hành xã hội trực tiếp, những cơ quan trực tiếp của quá trình sống hiện thực”(1). Theo luận điểm nói trên của C. Mác, tri thức khoa học đã làm cho tư bản cố định như nhà xưởng, máy móc được dùng trong sản xuất chuyển hóa đến một mức độ nhất định nào đó thì trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Nói cách khác, tri thức khoa học được ứng dụng, được vật hóa thành máy móc, thành công cụ sản xuất và được người lao động sử dụng trong quá trình sản xuất, do đó, nó trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Điều kiện để tri thức khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp đã được C. Mác khẳng định như sau: “Sự phát triển của hệ thống máy móc trên con đường ấy chỉ bắt đầu khi nền đại công nghiệp đã đạt được một trình độ phát triển cao hơn và tất cả các môn khoa học đều được phục vụ tư bản, còn bản thân hệ thống máy móc hiện có thì có những nguồn lực to lớn. Như vậy, phát minh trở thành một nghề đặc biệt, và đối với nghề đó thì việc vận dụng khoa học vào nền sản xuất trực tiếp tự nó trở thành một trong những yếu tố có tính chất quyết định và kích thích”(2).
Như một xu hướng không thể đảo ngược, những phân tích và dự báo khoa học của C.Mác đang cho chúng ta thấy tính thuyết phục trong bối cảnh thực tiễn hiện nay. Trên cơ sở nghiên cứu, phát triển và vận dụng quan điểm này Đảng ta đã luôn dành một sự quan tâm đặc biệt tới phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 bùng nổ mạnh mẽ, chuyển đổi số đang diễn ra sâu rộng, thế giới đang chứng kiến sự thay đổi căn bản mô hình phát triển. Trước yêu cầu cấp bách đó, Bộ Chính trị ngày 22/12/2024 đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, xác định rõ: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá chiến lược, là động lực chủ yếu thúc đẩy hiện đại hóa đất nước, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.

Quán triệt tinh thần nghị quyết, chúng ta phải nhận thức sâu sắc rằng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ là phương tiện hỗ trợ, mà phải được xác định là nền tảng phát triển và lực đẩy chủ yếu cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong kỷ nguyên mới.

Nghị quyết yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với sự nghiệp phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; phát huy mạnh mẽ vai trò chủ thể của doanh nghiệp, doanh nhân, đội ngũ trí thức và toàn dân trong công cuộc này. Đây là cuộc cách mạng sâu rộng, toàn diện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đòi hỏi chúng ta phải hành động với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, đồng bộ và nhất quán, không để tư duy cũ, lối làm việc hình thức, thụ động cản trở tiến trình phát triển.

Với yêu cầu đó, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải tập trung thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau: (1) Nâng cao nhận thức toàn xã hội, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan hoạch định, thực thi chính sách về vai trò đặc biệt quan trọng của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đối với sự nghiệp phát triển đất nước; (2) Đột phá tư duy phát triển, xóa bỏ mọi rào cản nhận thức lạc hậu, khơi dậy tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm; (3) Củng cố quyết tâm chính trị, tạo sự thống nhất cao trong toàn hệ thống về chủ trương lấy khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chủ yếu của phát triển; (4) Hoàn thiện thể chế, chủ động tháo gỡ các rào cản pháp lý, hành chính, tạo lập môi trường thuận lợi cho sáng tạo, nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ, biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh quốc gia.

Các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp phải chỉ đạo quyết liệt, cụ thể hóa các nội dung của nghị quyết thành chương trình, kế hoạch hành động thiết thực; đồng thời xác định trách nhiệm rõ ràng, kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thực hiện, bảo đảm sự chuyển biến thực chất trong toàn hệ thống.

Đối với tỉnh Hưng Yên, nhằm quán triệt sâu sắc nội dung quan trọng của Nghị quyết số 57-NQ/TW, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hưng Yên ban hành Kế hoạch số 386-KH/TU ngày 13/02/2025 về thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW; ngày 25/4/2025 Ủy ban nhân nhân tỉnh Hưng Yên ban hành Chỉ thị số 03/CT- UBND về “ Phát huy tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ chính trị”. Hệ thống văn bản đã đi sâu, bám sát vào tình hình thực tiễn của địa phương để chỉ ra hệ thống nhiệm vụ cụ thể nhằm đưa nghị quyết vào cuộc sống, thực hiện hiệu quả và chất lượng như: xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức kiến thức về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kỹ năng số, công nghệ số; Khuyến khích, tạo điều kiện để cán bộ, công chức, viên chức thuộc thẩm quyền quản lý chủ động, phát huy tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đề xuất đổi mới, sáng tạo trong thực thi nhiệm vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Cơ quan, đơn vị, địa phương sử dụng cán bộ, công chức, viên chức phải kịp thời xem xét, phê duyệt đề xuất đổi mới, sáng tạo, phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số theo quy định; đồng thời, giao lãnh đạo cơ quan, đơn vị, địa phương chịu trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, kịp thời hướng dẫn, giải quyết, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc (nếu có); Phát động phong trào thi đua đổi mới, sáng tạo, áp dụng khoa học, công nghệ nhằm cải tiến, nâng cao hiệu quả công tác, hiệu suất công việc trong cơ quan, đơn vị, địa phương và doanh nghiệp; kịp thời khen thưởng đối với những cán bộ, công chức, viên chức, người lao động có tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, có đề xuất đổi mới, sáng tạo đạt hiệu quả cao trong thực thi nhiệm vụ… Ngày 20/5/2025, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Hưng Yên tổ chức hội nghị yêu cầu đội ngũ Báo cáo viên tập trung tuyên truyền việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia gắn với tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và Nhân dân tích cực hưởng ứng phong trào "Bình dân học vụ số”…

Nghị quyết 57-NQ/TW có tính định hướng chiến lược rõ ràng, đặt khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào vị trí trung tâm của quá trình phát triển đất nước, là chìa khóa mở ra cánh cửa của sự phát triển. Điều này không chỉ thể hiện sự công nhận mà còn khích lệ, động viên giới trí thức, nhà khoa học cảm thấy tự hào và ý thức trách nhiệm cao hơn, tạo động lực để tiếp tục nỗ lực nghiên cứu và sáng tạo, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển quốc gia.

Việt Nam muốn tiến nhanh, tiến vững chắc trong kỷ nguyên mới, không có con đường nào khác ngoài con đường khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Mỗi địa phương, mỗi đơn vị, tổ chức phải quyết tâm cao hơn, hành động mạnh mẽ hơn, sáng tạo bứt phá hơn, biến khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự thành nền tảng và động lực then chốt đưa đất nước vươn tới những tầm cao mới./.

Ths. Nguyễn Quỳnh Trang

          1.  C. Mác và Ph. Ăng-ghen: Toàn tập, t.46, phần II, tr.372

           2. C. Mác và Ph. Ăng-ghen: Toàn tập, t.46, phần II, tr.367